Neredeyse her gün haberlerde vücut geliştiricilerin kalp çarpıntısı yaşadığına dair bir şeyler duyarsınız ve bu vücut geliştiricilerin yüksek dozlarda whey proteini kullanarak kas geliştirmekte olduğunun da bu haberlerde mutlaka altı çizilir. Buna bağlı olarak birçok insan yüksek oranda whey proteini kullanmanın kalp krizine neden olabileceği düşüncesine sahip oluyor. Peki bu ne kadar doğru?
Hemen Protein Tozlarını Keşfet! >
Sporcuların ve vücut geliştiricilerin modern dönemde besin programlarının eksik olmayan destekçisi olarak tanınan protein tozları, günümüzde tüketicilerin akıllarına takılan birçok soruyla gündeme geliyor. İşin aslı, protein tozlarıyla ilgili olarak medyada yer alan kafa karıştırıcı bilgiler bu soruların kaynağı.
Bu noktada bilinmesi gereken husus, medyada sıklıkla protein tozları ve performans arttırıcı maddelerin birbirlerine karıştırıldığıdır.
Çünkü protein tozları, doğal besinlerden aldığınız proteinden çok da farklı olmayan ürünler olara genel sağlığınız için tehdit unsuru oluşturabilecek takviye edici gıdalar değillerdir. En basitinden yalnızca whey protein tozu için bunu düşünecek olursak; whey denen toz formdaki gıda sütün peynir yapmak üzere süzülmesinden ortaya çıkan suyun kurutulmasıyla elde ediliyor. Yani eğer süt sağlığınıza zararlı değilse, o halde whey protein tozu için de aynı düşünceye sahip olabilirsiniz.
Biz bu yazımızda protein tozu kullanımını ve kalp sağlığını inceleyeceğiz ve protein tozu kullanımının çarpıntıya neden olup olmayacağını araştıracağız. Yazımızda ele aldığımız bilgiler ve sonuçlar bu alanda gerçekleştirilen bilimsel çalışmalar baz alınarak hazırlanmış olup, protein tozu kullanımınıza paralel olarak bir sağlık sorunuyla karşı karşıya kalıyorsanız, durumu en kısa süre içerisinde hekiminizle paylaşmanızı ve protein tozunu kullanmayı bırakmanızı öneririz.
Her şeyin ötesinde vücut geliştiriciler arasında, steroid depoları, HGH, DNP, insülin ve diğer kimyasalların kullanımı da çok yaygın. Bu takviyeler genel anlamda piyasada çok tanınmayan ürünler olduğundan ve whey proteini sporcular ile son dönemde daha sık anıldığından, vücut geliştiricilerin yaşadıkları her türlü genel sağlık sorununu protein tozları ile ilişkilendirmek de bir nevi stigma olarak karşımıza çıkıyor. Peki, protein tozunun genel toplum içinde kullanımını ve kardiyo vasküler rahatsızlıkların temel kaynaklarını inceleyen bir bilimsel araştırma yapıldığını söylesek? Çünkü yapılan çalışmalara göre ortaya konulan sonuçlar, toplum tarafından whey proteini ile ilgili olarak ortaya atılan kalp hastalıkları riski ilişkisini bertaraf edebilecek türden.
Protein tozu ve çarpıntı ilişkisi
Protein tozunun kalbinizin daha hızlı atmasına neden olması yüksek olasılıkla bir alerjik reaksiyonla ilişkilidir. Proteinler, tükettiğiniz tüm gıdaların temel bileşenidir. Bir gıdayı tükettikten sonra, sindirim sisteminiz proteinleri parçalar ve kas ve hücre geliştirmek için vücuda aktarır. Ender durumlarda, bağışıklık sisteminiz proteini faydalı olmasına karşın zararlı bir şey olarak algılayabilir ve alerjik reaksiyon meydana gelebilir.
Alerjik reaksiyonlar, vücutta immun (bağışıklık) sistemini tetikleyen bir unsurun vücuda girmesi veya algılanmasıyla ortaya çıkar.
Bu durum herhangi bir alerjik gıda veya bitkinin kokusundan dahi oluşabileceği gibi ortaya çıkabilecek belirtiler de kişiden kişiye büyük ölçüde değişiklik gösterir. Genel anlamda protein tozu kullanımına bağlı olarak kişide bir alerjik reaksiyon oluşması beklenmez ancak yumurta, süt ve et gibi gıda ürünlerine karşı alerjiniz varsa, bu gıda ürünlerindeki proteinler nedeniyle alerjik reaksiyonla karşı karşıya kaldığınız için protein tozuna karşı da alerjik atak geliştirebilirsiniz. Bu nedenlerle protein tozu kullanmadan önce alerjik durumunuzu gözeterek bir hekime danışmanız ve alerjik reaksiyon riskiniz kesin ise kullanmamanız önerilir. Kalp ritmini etkileyecek boyutta alerjik reaksiyonların hayati risk oluşturabildiğini unutmamalısınız. Yazımızın devamında proteinlere karşı alerjisi olan kişilerde meydana gelen alerjik reaksiyonları ele alacağız.
Gıda alerjisi
Maryland Medikal Merkezi Üniversitesi’ne göre gıda alerjisi en sık 5 yaşından küçük çocuklarda ve dünya üzerindeki yetişkin nüfusun %2’sinde görülen bir durumdur. Mayo Kliniği’ne göre kişinin herhangi bir gıdaya alerjisi olabileceği gibi, yaygın olarak gıda alerjisine neden olan besinler buğday, süt, soya, yumurta, balık, yer fıstığı ve fındık içerirler. Gıda alerjisi, bağışıklık sisteminin bozulması ve gıdadaki bir veya daha fazla proteinin zararlı madde olarak tanımlanmasıyla ortaya çıkar. Bu durum vücutta kimyasal bir tepkimeye neden olur ve proteinlerin vücuttan atılması için harekete geçilir.
Kalp çarpıntısı
Belirli bir proteini içeren gıdaları tükettikten sonra eğer kalp ritminiz değişiyorsa, anafilaksi adı verilen şiddetli alerjik reaksiyonla karşı karşıya olabilirsiniz. Kalp çarpıntıları hafif bir alerjik reaksiyon belirtisi değildir. MedlinePlus, kalpteki çarpıntıyı kalbin hızlı bir şekilde çarpması ve ardından yavaşlaması olarak tanımlar. Ayrıca kimi zaman kalbinizin ritimleri kaçırdığını, düzensiz ritim takip ettiğini veya göğsünüzde, boğazınızda veya boynunuzda vurma hissi yarattığını hissedebilirsiniz. Proteine karşı alerjik reaksiyona bağlı kalp çarpıntısı sıklıkla sersemlikle birlikte gelişir ve kan basıncınız düşer, baş dönmesi olur ve ten renginiz açıklaşır. Bu tip durumlarda derhal acil servisle iletişime geçmeniz ve bir hekimden yardım almanız önerilir.
Anafilaksi
Anafilaksi, bir gıdadan protein alımına bağlı olarak tüm vücutta alerji karşıtı kimyasalların yüksek seviyeye çımasına neden olan şiddetli alerjik reaksiyondur. Vücuttaki kimyasalların akışı vücudun şok haline girmesine neden olur ve ölüme kadar götürebilir. Anafilaksinin diğer belirtileri; yüzde, dilde, dudakta ve boğazda şişme, nefeslerin kısalması, ishal, kusma, kasılma, zihin bulanıklığı, kurdeşen, cilt döküntüsü ve şiddetli karın ağrısı olarak ortaya çıkar.
Tedavisi
Bu tip şiddetli alerjik reaksiyonlar acil olarak tıbbi müdahale gerektirir ve epinefrin enjeksiyonu gerekir. Amerikan Alerji, Astım ve İmmunoloji Akademisi’nin aktardığı verilere göre epinefrin, ciğerlerinizin rahatlamasını ve kan hücrelerinizi kısıtlanmasını sağlayarak kalp çarpıntınızı ve diğer hayati risk oluşturan semptomları azaltır.
Protein tozu ve kalp sağlığı
Medyada hatalı olarak beyan edilen bilgilendirmeler arasında protein tozunun kalp sağlığını olumsuz yönde etkilediği ifade edilir. Bu bilgi yanlış olmakla beraber, protein tozu tam aksine kalp sağlığınızı olumlu yönde etkileyecek bir takviye edici gıda. Pek tabii ki protein tozu da diğer tüm gıda ürünleri gibi doğru ve yeterli miktarda tüketilmeli. Protein tozunu doğal gıdalardan oluşan öğünlerin yerine koymak ve doğal beslenme dengesini bozmak, genel sağlığı olumsuz yönde etkiler. Ancak protein tozunu gerekli olduğu anlarda yeterli miktarda tüketmeniz halinde, genel sağlığınızda iyi yönde ilerlemeyi hissedersiniz.
Günlük olarak yeterli protein miktarının karşılanması, vücutta dokuların ve organların performanslarını arttırır, fonksiyonlarını destekler ve bir hasar söz konusu olduğunda iyileşme potansiyeli artar. Protein tozu kullanımıyla birlikte kalp için zararlı olan kolesterol (LDL) seviyesi düşüşe geçer ve sağlıklı kolesterol (HDL) artar.
Protein tozu ve kalp hastalıkları arasındaki ilişki
Birleşik Krallık’taki University of Reading araştırmacıları, 2016 yılında protein tozunun tüketiminin genel toplum üzerindeki etkilerini eksiksiz olarak ortaya koyan bir deney gerçekleştirmişler. Supplement üreticilerinin ortaya koyduğu tipik araştırmaların aksine, oldukça yüksek güvenilirlik ve kalite standartlarında gerçekleştirilen araştırmaya göre protein tozu kullanımı veya diğer doğal yollarla protein alımından kaynaklanabilecek herhangi bir kalp rahatsızlığı ile karşılaşılması olasılığı bulunamamış. Dahası protein alımının günlük olarak yeterli düzeyde gerçekleştirilmesi halinde kalp rahatsızlığı riskinin azaldığı gözlemlenmiş.
Bu araştırmaya dayalı bilimsel bilgilerin yanı sıra unutulmaması gereken kritik husus ise alımın “günlük yeterli seviyede” tutulması. Bildiğiniz üzere hangi gıda maddesi olursa olsun, vücudun ihtiyacı olandan aşırı fazla alım söz konusu olduğunda sağlığınıza yarar sağlamak yerine zarar vermeye başlarsınız. Vücut dışarıdan aldığı vitamin, mineral ve yağ asitlerinin bir kısmını rutin işlevleri gerçekleştirmek için kullanırken, fazlası alındığında depolayabildiği kısmın dışında kalanları idrar ve ter yoluyla atabilmekte ancak bazı durumlarda aşırı alınan bu unsurları vücutta depolayamamakla beraber dışarı da atamamakta. Bu tip birikme durumları ve ek olarak dengesiz beslenme ortaya çıktığında genel sağlıkta sorunlarla karşılaşılabilmekte. Yani protein tozu kullanmak kalp sağlığınız için zararlı değilken, eğer kullanım dozunuzu mantıksız bir seviyeye taşır ve su tüketimi, dengeli beslenme gibi gereksinimleri doğru bir şekilde yerine getirmezseniz; bu durumda ortaya çıkabilecek olan sorunlar “beklenmedik” değil bir yerde doğal olacaktır.
Tekrar güncel araştırmalara değinecek olursak Amerikan Kalp Derneği tarafından yapılan çalışmalara göre içeriğinde doymuş yağ bulunan protein tozları kalp sağlığına negatif etki yapabilir. Ortaya konulan bu iddialar ise güncel meta-analiz çalışmalarına göre ters yüz edilmiş.
Protein tozunun kalbe etkileri
Protein kaynağı olarak protein tozu kullanırken amacınız genel olarak belirlemiş olduğunuz diyet programınızın gerektirdiği protein alım miktarını dengelemek olmalı. Protein tozları zaten bu amaçla geliştirilmiş yüksek protein barındıran besin takviyesi olarak tanımlanıyor. Çeşitli doğal kaynaklardan faydalanılarak üretilen protein tozları bazı markalar tarafından ayrıca ek gıdalardan yararlanarak daha geniş skalada özellikleri olan ürünlere dönüştürülmüş. Sonuç olarak ambalajdaki formunu alan protein tozunun içeriğinde ayrıca karbonhidrat ve yağ ihtiva eder. İşleme sürecinden geçerek ambalajlanan protein tozu, rafine edilerek tatlandırılırlar ve saklama ömrü uzun olacak şekilde hazırlanırlar. Whey proteini genel anlamda kalp sorunları ile ilişkilendirilmez -kapsamlı olarak önceki paragraflarda da işaret ettiğimiz çalışmalar bu bilgiyi destekler nitelikte- ve hatta kalp sağlığı üzerinde olumlu etkileri dahi oluğu biliniyor. Olumlu özellikleri sağlık alanında daha çok öne çıkan protein tozlarını kullanmadan önce pek tabii ki bu alanda size faydalı bilgi sağlayabilecek bir doktora danışmanızda fayda var. Zira bilinen bir sağlık sorununuz yahut protein tozları ile ilişkilendirilebilecek herhangi bir rahatsızlığınız varsa protein tozu kullanmamanız ya da içerik olarak sizin için uygun olan bir protein tozunu kullanmanız önerilir.
Kolestrol Seviyesi
Kalp sağlığı üzerinde en fazla etkisi olan husus olarak karşımıza çıkan unsur kolesterol. Kolesterol, vücutta gereksinim duyulan bir unsur olsa da kalp damarlarında birikme yapan fazla kolesterolün kardiyovasküler rahatsızlıklara neden olabildiğini unutmamak gerek. Curtin Teknoloji Üniversitesi (Avustralya)’da gerçekleştirilen araştırmalara göre whey proteininin LDL kolesterolünü düşürmek gibi bir etkisi olduğu ortaya çıkarılmış. Yine İngiliz Beslenme Dergisi’nin (Sayı 9/2010) sayısında yayınlanan bir araştırmaya göre fazla kilolu ve obez erişkinlerin 12 hafta süreyle whey proteini tüketimi sonrasında kolesterol seviyelerinin gerileme davranışı sergilediği gözlemlenmiş.
Sonuç olarak protein tozunun kalp ile olumsuz bir ilişkisinin olmadığı bilimsel araştırmalarla da kanıtlanmış olduğundan, gündeme sık sık gelen kalp krizi ve protein tozu ilişkisine yönelik haberlerin doğru olmadığının altını çizebiliriz.
